Bend sayılarıyla ilgili tablo aşağıdadır:
| | 17.yy | 18.yy | 19.yy | Toplam | Oran % |
| 2 bend | 4 | 1 | 0 | 5 | 2,51 |
| 3 bend | 1 | 9 | 0 | 10 | 5,02 |
| 4 bend | 4 | 114 | 21 | 139 | 69,84 |
| 5 bend | 2 | 28 | 3 | 33 | 16,58 |
| 6 bend | 1 | 2 | 0 | 3 | 1,50 |
| 7 bend | 0 | 4 | 0 | 4 | 2,01 |
| 10 bend | 0 | 1 | 0 | 1 | 0,50 |
| 11 bend | 0 | 1 | 1 | 2 | 1 |
| 12 bend | 0 | 0 | 1 | 1 | 0,50 |
| 13 bend | 1 | 0 | 0 | 1 | 0,50 |
| Toplam | 13 | 160 | 26 | 199 | |
Tablo C Bütün şarkılara ait "bend sayıları" grafiği
Şarkılara ait bend sayıları grafiği aşağıdadır:
Grafik K 17-19.yüzyıllara ait bütün şarkıların genel "bend sayısı" grafiği
Tablo ve grafikten şu sonuçları çıkarabiliriz: Şarkılarda en çok 4 bendliler tercih edilmiştir. Daha sonra 5 bendliler gelmektedir. Murabbada ise en fazla 5 bendliler görülmekte; 4 bendliler daha sonra gelmekteydi.
1.1.1. 2 Bendliler
Bütün şarkılar içindeki oranı % 2,51; bütün şiirler içindeki oranı % 0,48’dir.
Yazan şairler şunlardır:
17.yüzyılda Bahtî (4).
18.yüzyılda Fâzıl (1).
Grafiği aşağıdadır:
Grafik L 17-19.yüzyıl şarkılarına ait "2 bendliler" grafiği
1.1.2. 3 Bendliler
Bütün şarkılar içindeki oranı % 5,02; bütün şiirler içindeki oranı % 4,50’dir.[1]
17.yüzyılda Es’ad-ı Bağdâdî (1).
18.yüzyılda Haşmet (1), Fennî (3), Fıtnat (1), İlhâmî (4).
Grafiği aşağıdadır:
Grafik M 17-19.yüzyıl şarkılarına ait "3 bendliler" grafiği
Örnek:
Şarkî-i Sûznâk
Mefâc îlün Mefâc îlün Mefâc îlün Mefâc îlün
Dili sûz-âşinâ-yı firkat itdi hicr-i cânânım
Beni âteşlere yakdı o zâlim şûh-ı fettânım
Şarâb-ı lebleriyle neş’e-dâr-ı vasl idem evvel
Bu esnâda humâr-âlûd-ı zehr-âb-ı hicrânım
Seniñle câme-hvâb-ı cilve-i sâz ülfet olmışken
Ruhuñdan gerdeniñden bûse-çîn-i vuslat olmışken
A zâlim beynimizde dürlü dürlü hâlet olmışken
Sebeb noldı beni terk itmege bîhûde sultânım
Düşürdün Haşmetâ’yı gurbete sûz-ı firâkıñla
Gezer Mecnûn gibi dünyâyı derd-i iştiyâkıñla
Bu rütbe şöhret-âver oldı nâmım iftirâkıñla
Sezâdır yâd iderler kıssa-i Kays içre yârânım[2]
1.1.3. 4 Bendliler
Bütün şarkılar içindeki oranı % 69,87; bütün şiirler içindeki oranı % 26,20’dir.[3]
17.yüzyılda Es’ad-ı Bağdâdî (4).
18.yüzyılda Nâfiz (5), Fâzıl (6), Feyzî (1), Mahtûmî (25), Cesârî (47), Neş’et (1), Sâmî (1), Selâmî (2), Müştâk (1), Dürrî (1), Esrâr Dede (1), İlhâmî (24), Hâşim Baba (1).
19.yüzyılda Türâbî (18), Aczî (1), Said (1), Hilmî (1).
Grafiği aşağıdadır:
Grafik N 17-19.yüzyıl şarkılarına ait "4 bendliler" grafiği
Örnek:
Fâc ilâtün Fâc ilâtün Fâc ilâtün Fâc ilün
Hasret-i rûyuñla sînem dâgdârdır sevdigim
Subha dek her gice kârım âh u zârdır sevdigim
Nâz ile seyr-i gülistâna salın ey serv-kad
Gözlerim yolda kaldı intizârdır sevdigim
Taleb-i dîdârile gâhî idüb mihr-i vefâ
Saklama ‘uşşâkdan hurşîd-i ruhsârıñ şehâ
Gün yüzüñden ayrı zülfüñ dagıdub bâd-ı sabâ
Küsdürür bir gün cemâliñ rûzgârdır sevdigim
Gülşen-i kûyuñdan itme ‘uşşâkıñ dûr ey sanem
Goncesin çâk itmesin nâzik dâmânıñı pür hâr-ı gam
Tek hemân agyâra senden olmasun lutf u kerem
‘Ãşıka cevr ile nâzıñ iftihârdır sevdigim
‘Ãlemiñ ahvâli gâhî cevrdir gâhî safâ
Mihnete sabr eyleyen mesrûr olurmış dâimâ
Dirler idi ‘uşşâkın atmaz yabana Dürriyâ
Hamdü-lilleh kim didiklerince vardır sevdigim[4]
1.1.4. 5 Bendliler
Bütün şarkılar içindeki oranı % 16,58; bütün şiirler içindeki oranı % 54;39’dur.[5]
17.yüzyılda Es’ad-ı Bağdâdî (2).
18.yüzyılda Fâzıl (2), Feyzî (1), Esîf (2), Mahtûmî (4), Cesârî (15), Nazîm Yahyâ (1), Neş’et (1), Gâlib (1), İlhâmî (1).
19.yüzyılda Aczî (1), İffet (1), Leylâ Hanım (1).
Grafiği aşağıdadır:
Grafik O 17-19.yüzyıl şarkılarına ait "5 bendliler" grafiği
Örnek:
Fâc ilâtün Fâc ilâtün Fâc ilâtün Fâc ilün
Fârig olmam eyleseñ yüz biñ cefâ sevdim seni
Böyle yazmış alnıma kilk-i kazâ sevdim seni
Ben bu sözden dönmezem cevr eyledikce nüh-felek
Şâhid olsun ‘aşkıma arz u semâ sevdim seni
Bend-i peyvend-i dilim ebrû-yı gaddârıñdadır
Rişte-i cem’iyyetim zülf-i siyeh-kârıñdadır
Hasteyim ümmîd-i sıhhat çeşm-i bîmârındadır
Bir devâsız derde oldum mübtelâ sevdim seni
Ey hilâl-ebrû dilin meyli sañadır dogrusu
Sûy-ı mihrâba nigâhım kec-edâdır dogrusu
Râ kaşıñdan inhirâf itsem riyâdır dogrusu
Yâ sevâb olmış veyâ olmış hatâ sevdim seni
Bî-gubârım hasret-i hattıñla hâk olsam yine
Sıhhatim rûh-ı lebindendir helâk olsam yine
Tîg-ı gamzeñden çekilmem çâk çâk olsam yine
Hâsılı bîhûde cevr itme baña sevdim seni
Gâlib-i dîvâneyim Ferhâd u Mecnûn’a salâ
Yüz çevirmem olsa dünyâ bir yana ben bir yana
Şem’iñe pervâneyim pervâ ne lâzımdır baña
Añlasun bîgâne bilsün âşinâ sevdim seni[6]
1.1.5. 6 Bendliler
Bütün şarkılar içindeki oranı % 1,50; bütün şiirler içindeki oranı % 2,84’tür:
17.yüzyılda Nakşî (1).
18.yüzyılda Cesârî (2).
Grafiği aşağıdadır:
Grafik P 17-19.yüzyıl şarkılarına ait "6 bendliler" grafiği
1.1.6. 7 Bendliler
Bütün şarkılar içindeki oranı % 2,01; bütün şiirler içindeki oranı % 6,59’dur. Bütün örnekleri 18.yüzyılda yazılmıştır: Nâfiz (1), Fâzıl (1), Cesârî (1), Selâmî (1).
Örnek:
Fâc ilâtün Fâc ilâtün Fâc ilâtün Fâc ilün
Yâ ilâhî fahr-ı ‘âlem Mustafâ’nın ‘aşkına
Fâtih-i Hayber ‘Aliyyü’l-Murtezâ’nıñ ‘aşkına
Câhedû fi’llahda bezl-i cân iden gâzîlere
Nusret it şâh-ı şehîd-i Kerbelâ’nıñ ‘aşkına
İstinâdımız ne ‘akl u re’yile tedbîredir
Ne cüyûş u farta ne tôpile şemşîredir
Ser-be-teslîm-i rızâ îmânımız takdîredir
Eyle tevfîkıñ refîk âl-i ‘abânıñ ‘aşkına
Dîni te’yîd içün imdâda melek inzâl kıl
Hâzıra vü gâlib erenler zümresin irsâl kıl
Seyf-i kahrıñ ceyş-i lutfuñ ile izmihlâl kıl
Dergeh-i ‘izzetde makbûl evliyânıñ ‘aşkına
Hüzn-i maglûbiyyet ile eşkimiz hûn eyleme
İnhizâm-ı dôst ile a’dâyı memnûn eyleme
Ümmet-i mahbûbuñı her bârî mahzûn eyleme
Kıl meded islâma ashâb-ı vefânıñ ‘aşkına
Bunı eylerler ricâ ibrârda ahyârda
Sûziş-i derd-i derûn-ı âhile eshârda
İntikâm-ı ehl-i islâmı koma küffârda
Müstecâb eyle du’âmız etkıyânıñ ‘aşkına
Dîn yolında mâl ü cânın terk iden ahbâb içün
Gazve-i Bedr ü Huneyn’de yâr olan ashâb içün
Ãb-ı tîg-ı ehl-i dîni kâfire işrâb içün
Gâziyâna vir şecâ’at asfiyânıñ ‘aşkına
Ey Selâmî ‘avn-i lutf-ı hazret-i Allah ile
Feyz-i rûhâniyyet-i pîrân u ehl’ullâh ile
Mü’minîn mansûr olur imdâd-ı nasr’ullâh ile
Çün ricâl’ullâh çeke tîgın Hüdâ’nın ‘aşkına[7]
1.1.7. 10 Bendliler
Bütün şarkılar içindeki oranı % 0,5; bütün şiirler içindeki oranı % 0,75’tir. Tek örneği 18.yüzyılda İlhâmî tarafından yazılmıştır.
1.1.8. 11 Bendliler
Bütün şarkılar içindeki oranı % 1; bütün şiirler içindeki oranı % 0,42’dir.
18.yüzyılda Selâmî (1).
19.yüzyılda Ahmed Râsim (1).
1.1.9. 12 Bendliler
Bütün şarkılar içindeki oranı % 0,5; bütün şiirler içindeki oranı % 0,42’dir. Tek örneği 19.yüzyılda Sermed tarafından yazılmıştır.
1.1.10. 13 Bendliler
Bütün şarkılar içindeki oranı % 0,5; bütün şiirler içindeki oranı % 0,42’dir. Tek örneği 17.yüzyılda Sabrî tarafından yazılmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder